Dagboek van een kweker 2000 :  vanaf 1-7-2014 is deze manier van grootbrengen en socialiseren niet meer toegestaan volgens de nieuwe wet “Besluit houders van Dieren” . Het betreft een oud dagboek en wij zijn van mening dat deze methode nog op de website kan blijven staan. 

 

* de Witkuif kaketoe *

 

Door Thiely en Ed de Moor

Deze keer ga ik u wat vertellen over ons koppel Witkuif kaketoes (Cacatua Alba) uit de familie Cacatuidae.

Ik zal beginnen met wat te vertellen over de kaketoes  in het algemeen. “Kakatoe” komt van het Maleis af. In het Maleis betekent het woord Kaka “oude vader” en oud staat dan voor het woord wijs, Tua is oud. De door ons gehanteerde schrijfwijze kaketoe (dus met een e) is dus eigenlijk fout! Zij behoren allemaal tot de grootste der oude wereld. Dit wil zeggen dat ze al van heel ver terug bekend zijn.(eeuwen) Kaketoes heb je in allerlei variaties en kleuren. De verspreiding van de kaketoe in de vrije natuur is onder meer Nieuw Guinea, Molukken, Philipijnen, Celebes, eilanden van Soendra, Obi, Batjam, Halmahera. De meeste overige soorten komen uit Australië . 

Kaketoes vliegen en klimmen goed maar op de grond lopen ze onbeholpen. Hun leven speelt zich af in grote zwermen, steeds op zoek naar voedsel  en overnachten doen ze ook in dichte oerwoudbossen waarin iedere vogel steeds zijn zelfde slaap plaats heeft. Ze broeden in boomholtes,  holle takken en sommige soorten in  de rotsspleten. Kaketoes leggen in de natuur meestal 2 witte eieren en ze broeden meestal 29 dagen. Er komen vaak maar een of twee kuikens uit, en na 12-15  weken vliegen de jonge kuikens  uit. Kaketoes worden op het land der boeren niet graag gezien in Australië.

De Witkuif kaketoe heeft een grootte van +/-50 cm, Zij hebben een volwassen gewicht van 450 gram. Het is een prachtig witte vogel met een soort van witte indianentooi op. Geslachtbepaling kan men via de oogiris bepalen. Bij de mannelijke exemplaren is deze donker tot zwart en bij de vrouwelijke volwassen vogel is deze bruin, roodbruin tot hazelnoot kleurig.

Iedere kaketoe, zeker een jonge vogel zoekt gezelligheid. Zij kan namelijk slecht tegen alleen zijn. Maar als hij zich aansluit bij de mens dan kent hij geen voorkeur voor iemand zoals de Grijze Roodstaart. Iedereen die hem bezig houdt, is welkom en vooral menselijke aanraking vindt hij heerlijk. Het zijn echte dolle dieren, een volmaakte clown. Ze zijn erg actief en vertonen dan ook vaak acrobatische toeren. Vervolgens zijn kaketoes erg leergierig en daarom veel te zien in vogelshows en circus. Ze kunnen echt alles leren. Imiteren doen ze slechter, ze kunnen oud worden.  Er zijn leeftijden van 100 jaar geregistreerd.

Dan nu ons verhaal van onze kweek met de Witkuif kaketoe

De huisvesting  
Ons koppel heeft een volière die gebouwd is in een achtkant en een doorsnee heeft van 3 meter. Aan deze ruimte hebben we een binnenhok van 1.25 meter breed bij 1.25  meter diep en 2.20 meter hoog waarin het broedblok  gehangen is. Het broedblok is een verhaal apart. Deze hebben we zelf gemaakt van een PVC pijp met een hoogte van 1.25m en een doorsnee van 50 cm. Het is makkelijk, niet zwaar en goed schoon te houden en de kaketoes bijten het niet kapot wanneer ze broeds zijn. Hierin is een invlieggat gemaakt van 15 cm in het midden.  De bovenkant van dit blok is open want zoals u weet moet de pop van een kaketoekoppel kunnen vluchten als de man haar "lastig" valt. Dit is een slechte eigenschap van veel kaketoes. Helaas bij niet voldoende vluchtruimte komt het voor dat u de pop dood aantreft. Daarom twee openingen in het blok. Als nestmateriaal gebruiken we houtkrul. Maar natuur hout is ook altijd voorradig.

Ons koppel is erg veel buiten, ze zijn dol op de regen, en spelen vaak op de grond van de volière. Wij hebben daar dan ook oude broedblokken van hout ingezet omdat kaketoes graag aan hout knagen. Dit fungeert tevens als speelgoed want kaketoes zijn actieve vogels. Ons koppel legt door het gehele jaar door eieren. Vaak hebben we jongen in augustus en april. In de winter zitten de vogels overdag gewoon buiten, maar we verwarmen wel in het binnenhok. Daarom zijn de eerste eieren vaak in februari al aanwezig.

Voorbereiding
Ook dit jaar was het weer zover. Zomer en winter zijn de kaketoes buiten en ze genieten hiervan. Onze kaketoes slapen in het blok, dus hun nest is altijd klaar. Maar toch gaan de kaketoes meer spelen en kroelen als ze broeds worden. Natuurlijk zien we wel dat de pop en de man hun nestblok klaar maken voor het leggen van de eieren. Wij leggen vers hout (wilgentakken en vurenhout) in de buitenkooi en dat versnipperen de beide vogels om het in hun nest te leggen. Dit geeft een heerlijk samenspel. De vogels zijn druk in de weer. De copulatie vindt vaak buiten plaats Als dan de pop niet meer zo vaak buiten komt, gaan we op onderzoek uit.

Nestcontrole
Dan opeens is het zover. De pop komt niet meer naar buiten en na nestcontrole hebben ze hun eerste ei gelegd op 07-02 . In het verleden moesten we de man er af halen omdat deze de eieren stuk maakte. Zelfs toen we het probeerde met porseleinen eieren maakte de man de eieren stuk! De kaketoe man weet wel als er eieren zijn dat de tijd van kroelen voorbij is, en soms wil de man de aandacht vasthouden van de pop. Uit pure jaloezie maakt de man de eieren dan stuk. Zo hebben we zeker gedurende vier nesten de man van de pop moeten scheidden. Deze keer was de man rustig, vertoonde geen agressie. Dus we besloten de man bij de pop te laten zodat ze samen de jongen groot kunnen brengen. Op 09-02  legt de pop het tweede ei. Op dat moment gaan we over op de tweewekelijkse nestcontroles. De eieren worden geschouwd. Dit wil zeggen kijken of ze bevrucht zijn. Dat was het geval dus we waren blij en trots.

Voeding
De voeding in de natuur van een kaketoe bestaat uit: pitvruchten, insecten, noten, bloem- en bladknoppen, uien, bessen, granen, zaden, knollen, bollen en paddestoelen. Wij geven onze kaketoes het volgende: zaden, fruit, groenten, kiemzaad, eivoer 2x per week, vitamines, mineralen, kalk,  insectenvoer, noten en  trosgierst. Ook de seizoen"kruiden" zoals rozenbottels, vogelmuur, paarden bloemen en maïs lusten deze papegaaien graag. Zorg dat u deze vogels nooit te eenzijdig voert. Ze willen wel eens zelf keuzes maken en daardoor  worden ze te dik, dus let hiervoor op. Wij geven geen pinda’s daar hier schimmels in kunnen zitten. Vanaf het moment van het eerste ei krijgen onze kaketoes 3x per week eivoer. Na het uitkomen van de eieren krijgen de kaketoes dagelijks eivoer. Maar zover zijn we nog niet. Nu is het wachten op het kippen van de eieren.

Taakverdeling
De man nam zijn taak meteen waar en begon de pop te voeren. In de eerste dagen kwam de pop wel eens naar buiten, maar na drie weken zagen we de pop niet meer buiten. De man begon haar te voeren en op 8 maart (na 29 broeddagen) hoorden we de eerst piepgeluiden. Het eerste kuiken is geboren. Toen op 10 maart de piepgeluiden wat heftiger waren, wisten we dan we 2 kuikens hadden. De nestcontrole is erg belangrijk. Wij hebben van af het begin de nestcontroles gedaan op woens- en zondagen. De ouders zijn dit gewend en accepteren de controles beter, ook als er jongen zijn. Dus op 10 maart was het zondag en we keken in de blok. Twee schitterende kuikens lagen omstrengeld in elkaar in het blok, mooi roze en vertederend klein. Nu maar hopen dat het goed gaat met de tweeling. Heel bijzonder!

Wij kijken dus twee keer per week in het blok en controleren of de kuikens goed groeien. Het is bijzonder dat een kaketoe koppel twee jongen groot brengt dus een beetje controle is een noodzaak. Vaak ook in de natuur brengt een kaketoe maar één kuiken groot. Dit komt omdat een eerste kuiken alle voeding die de moeder geeft op eet. In de natuur moet de man vaak lang vliegen voor voeding dus bij het tweede kuiken is er een tekort aan voeding. Ze laten dit vaak gewoon sterven. 

Weer terug bij ons. Het tweede kuiken is veel kleiner dan het eerste kuiken, hoewel ze maar twee dagen in leeftijd verschillen. Dit komt dus omdat van naturen de moeder alleen het kuiken voedt dat het meest om eten vraagt. Nadat het eerste kuiken goed gevoed is, moet ze de kracht opbrengen om het tweede kuiken te voeren. De pop zelf komt niet uit het blok. De man voedt de pop. Dit is een hels karwei. Onze man mag met recht een trotse vader genoemd worden want hij zorgt voor voldoende voedsel en de pop kan beide kuikens groot brengen. Wat ook erg belangrijk is: ze blijft ook zelf er goed uitzien en sterk. Ook hier is de rol van de kweker erg belangrijk want je moet precies de juiste hoeveelheid voeding verstrekken. Teveel dan kan een kuiken overvoed worden en stikken in zijn voeding, maar te weinig dan sterft het tweede kuiken. Dit is waardoor de nestcontrole van belang is en je goed de kuikens in de gaten kan houden. Samenwerking tussen de vogels en kweker is dus belangrijk. De vader kaketoe weet de voedertijden en past daarop zijn voederritme aan waardoor het tweede  kuiken goed mee groeit.

Ringen van de kuikens
Op 1 april ringen wij het eerste  kuiken. Wij ringen de kuikens als de oogjes open gaan. Dit is door jarenlange ervaring voor ons de juiste tijdsaanduiding bij onze papegaaien. Hierdoor valt er geen ring af en bespaart het veel moeite. De tijd is altijd goed want het kuiken zelf geeft  aan wanneer de tijd rijp is. Het tweede kuiken is geringd op 10 april. Tien dagen na het eerste kuiken. Ze groeien goed en het verschil is duidelijk maar beide vogels worden goed gevoed.

Veren
Grappig is de bevedering van de kaketoe. Wekelijks halen we de jongen na het ringen uit de blok en bekijken of alles goed gaat. Dit ook om het  kuiken te laten wennen aan mensenhanden omdat wij toch vaak de vogels verkopen. Laten wij ze uitvliegen dan nog raken we het kuiken aan omdat we er zeker van willen zijn dat alles naar wens verloopt. Controle blijft hoofdzaak. De bevedering gaat nu snel. De cocon waaruit de veer groeit staat recht vanuit de huid omhoog Een kaketoe op deze leeftijd is een echt stekelvarken.Mooi is het om te zien dat de plastic achtige cocons de veren los laten. Ook de kuif van de Witkuif is een prachtig geheel. Deze staat als een indianentooi op het hoofd. De in twee rijen veren vormen straks de indrukwekkende grote kuif. Zo anders dan bij andere kuifkaketoes waar de kuiven een andere inplanting hebben. De Witkuif is hierdoor een prachtige statige vogel.

Uitvliegen / uithalen
De kuikens groeien goed en in de natuur vliegen ze na ongeveer 12-15  weken uit. Wij halen ze met de 6-7 weken uit om ze vervolgens met de hand groot te brengen, Hiervoor staat geen vast patroon. We kijken altijd hoe de vogels zich ontwikkelen en passen ons daaraan aan. Ook deze twee kaketoes halen we uit. Deze keer pas met acht weken omdat de kleinste dan pas goed in de veren zit. Zodat u een indruk krijg wat een kuiken weegt en hoe hij of zij de eerste weken gevoed worden tot ze zelfstandig  eten, voeg ik hierbij een voedingsschema toe.

Handopfok

week 1: Kaketoe is 7 weken oud
Bij het uithalen staat de kooi klaar waarin ik een box zet. Daarin en onder een handdoek komen de kuiken de eerste week te zitten. Het gewicht van een Witkuif  kaketoe met 7 weken is ongeveer  450 gram. We hebben diverse kuikens uitgehaald en dit gewicht was meestal hetzelfde rond de 6 weken. Zelfs als er twee kuiken zijn, heeft ook het kleinste kuiken dit gewicht. De kuikens krijgen de eerste week een voeding van 10% van het gewicht dus meestal nemen we 40 - 45 cc voeding. De eerste voeding wordt dunner gegeven en deze wordt steeds dikker zodat na 1 dag de voeding in een stevige pap vormgegeven kan worden. De voeding wordt met afgekoeld, gekookt water aan gemengd tot een temperatuur van rond de 39 graden, en alles moet steriel en zuiver zijn. Wij geven via een spuit en lepeltje zodat de vogels beide manieren kennen. Later als ze groot zijn kan dit van pas komen met bijvoorbeeld het geven van medicijnen! In deze eerste week worden de kuikens dagelijks gewogen, en het gewicht stijgt met ongeveer 20 tot 25 gram per week. De voedingen zijn 4x daags en de nacht kent een pauze van minimaal 8 uur. Onze voedingstijden zijn dagelijks om  8.00, 13.00, 18.00 en 23.00 uur. Het  klaarmaken  en geven van de voeding en daarna even de rust en aandacht voor de kroost kost ons een klein uurtje. Dus tussen de voedingen zit minimaal 4 uur. Belangrijk is dat de krop leeg is bij de volgende voedingsronde.

Deze  kaketoes zijn uitgehaald op maandag 29-04- Kaketoe is nu 8 weken oud

Ze wogen beiden 500 gram  Ik ga ze vandaag voeden om 2300 uur en geef ze de pap  De pap mag 39 tot 40 graden zijn en vandaag niet te dik de eerste pap geef ik dun
Deze week blijft de kaketoe op een 4 x daagse voeding en het gewicht stijgt weer met een 25 gram. Deze week blijf ik dagelijks de vogels wegen. Dan kan de voeding naar 40 cc en kan  overgezet worden op 3x daags.Wij geven de voeding dan met een tussentijd van circa 6 uur. Maar voorop gesteld moet worden dat altijd de krop leeg moet zijn voor een volgende voeding gegeven kan worden. De handdoek kan nu van de box af en het kuiken gaat wat meer zien van de omgeving waarin hij staat.

Kaketoe jongen met ringnummer     3                     4

 nummer ver was het eerst kuiken en 3 was de kleinen

Maandag 29-04               505 gram              506 gram 

Dinsdag   30-04              510 gram              506 gram

Woensdag 1 mei              533 gram              525 gram

Donderdag 2 mei             550 gram              549 gram De voeding slaat aan 

Dierenarts bezoek : Donderdag 2 mei Hedwig v d horst  te Veldhoven
De kaketoe is een beetje gewend dat beweging en geluid geen gevaar is en dus is het tijd voor een andere ervaring. De dierenarts is zeker niet leuk maar wel erg belangrijk. In de tweede week gaan de vogels dus voor onderzoek en een DNA-test naar onze dierenarts die vervolgens de vogels goed onderzoekt. Alles wordt nagekeken van kop tot staart, en ook de ontlasting word onder de microscoop gehouden. Hier wordt gekeken of er bijv. bacteriën in de ontlasting zitten. De gegevens en bijzonderheden worden genoteerd in het paspoort en het bloed wordt opgestuurd naar een laboratorium voor o.a  de PBFD test (Snavel- en Veerrot). Drie weken later komen de uitslagen binnen. In de tussentijd komen de vogels in quarantaine te zitten.

Kaketoe is nu 9 weken
.Ze worden actief in het blok en gaan de kooi waarin het blok staat verkennen. Ze proberen de vleugels wat uit te slaan en gaan op onderzoek uit. Dit is het moment dat wij wat fruit gaan geven .We beginnen met maïs en appel. Maïs is een wondermiddel want ieder kuiken lust er wel pap van. In deze week ga ik wat zaden weken en tegen dat de kaketoe 10 weken is zet ik ook geweekt zaad neer in de kooi. Omdat de kuikens nu al klimmen, gaan ze op zoek naar de zaden, water en fruit. Deze zitten gewoon in de bakjes in de kooi, dus het kuiken komt uit zijn box en ontdekt nu wat eten is. Denk niet dat hij meteen eet want het is meer spelen! Omdat het gewicht erg belangrijk is, wegen we de kuiken om de dag. Zo kan ik zien of ze echt eten of alleen maar spelen met eten.

Kaketoe is nu 10 weken
Deze week gaat de kaketoe na iedere papvoeding wat eten van zijn zaad, fruit, groente en eivoer. Dit is heel normaal want de spuit met pap wekt zijn eetlust op. Nu blijven we toch twee voedingen geven maar de inhoud van deze spuit is nu minder.om af te bouwen. We geven nu nog maar 2x daags 35 gram. De kuikens gaan meer eten van het gegeven voer in de bakjes. Doe dit altijd ‘s morgens  en ‘s avonds. Na deze week gaan we afbouwen naar 1 voeding en nu is de kaketoe bijna zelfstandig. Ze gaan vliegoefeningen maken, klimmen en willen niet meer terug in de box, maar zitten stoer op de stokken in de kooi. We nemen nu de box uit de kooi en laten de kaketoe laag op de stokken zitten. De hoogste stok plaatsen we in het midden van de kooi. Nu worden de vogels 3x per week gewogen. Het gewicht blijft nu een beetje stabiel op een gewicht van 530 gram zitten. Dit verandert zo gauw ze echt uitvliegen wat rond de 12 weken is als ze naar de baasjes gaan!!

Kaketoe is nu 12 weken
Nu zijn de meeste kuikens zelfstandig en kan de kooi ingericht worden zoals u graag zou willen. Bij ons hebben we er dan al speelgoed in gehangen en de uitslagen van de testen bij de dierenarts zijn binnen. De kaketoe heeft ons hart gestolen en gaat dan ironisch genoeg meestal naar zijn of haar nieuwe baasje. Ze eten dan nog 1x daags een beetje pap maar dit is meer voor de gewenning van kuiken aan nieuwe baas dan dat het noodzakelijk is. Ik raad de mensen aan te stoppen na de 13 weken en de pap droger als een eivoer te voeren. Kaketoes zijn er dol op en de eivoer is erg belangrijk. Wanneer de kuikens naar de baasjes gaan, vallen ze vaak de eerste week wat af. Dit ook omdat ze net op uitvliegen staan, hun nieuw "huisje" verkennen en ook het vreemde. Dit is geen probleem daar ze goed op gewicht mee gegeven worden (rond de 525 gram) en ze mogen bij het uitvliegen zeker wel 10% afvallen. Dus raak nooit meteen in paniek. Ik raad dan ook aan de vogels de eerste week zeker 3x te wegen. Wij houden altijd close contact en helpen de nieuwe baasjes hierbij. Na een week kan je volstaan met 2x  wegen en daarna is het gewoon wanneer je zelf denkt dat het voor je belangrijk is. Een kaketoe zal rond het jaar zo’n 450 gram wegen.  Natuurlijk heb je  dunnere en dikkere kaketoes maar we weten dat vetzucht  een van de doods oorzaken is bij de kaketoe dus overgewicht is niet goed.  Wij blijven als kweker altijd  nauw contact houden met mensen die bij ons een kuiken mee nemen .

Tot slot

Wij hebben 10 jaar lang kunnen kweken met dit fantastische koppel Witkuiven tot op een morgen in 2004 onze pop dood was. Na een dood laten we altijd onze vogels onderzoeken op ziektes en dus ook werd deze pop onderzocht .Daar er geen kenmerken waren van ziekte of geweld is de pop een natuurlijke dood  gestorven, ook omdat zij haar leeftijd had .Na het laatste broedsel van twee kuikens  heeft zij constant in haar blok doorgebracht .We hadden de volière veranderd nog  meer ruimte en meer  touwen takken  en schommels om te bewegen maar de pop bleef vreemd genoeg lekker binnen en steeds vaker in de blok.  In de blok is ze gestorven Ze heeft bij ons 15 jaar geleefd en was een import dus haar leeftijd was raden. Voor ons, ze was geweldig en we hebben dank zij dit koppel mogen genieten van diverse mooie natuurbroed grootgebrachte kuikens .

Helaas hebben wij geen witkuif kaketoes meer in de kweek circa 2010 wegens geluid voor de buren hebben we afscheid moeten nemen van zowel de wit als geel kuiven.